Kalın Bağırsak Kanseri
Bağırsak kanserleri arasında İnce Barsak kanseri düşük oranda görülür ve tüm kanserlerin %3’ünü oluşturur.
Kalın barsak kanserleri oldukça yaygın kanserler olup tüm kanserler arasında 3. sıklıkda görülür.
Bu nedenle burada temel konumuz oldukça sık görülen kalın barsak kanseri olacaktır.
Tanım
Kalın bağırsak kanseri; genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıkan oldukça heterojen hastalıkdır.
Kalın Bağırsak Kanser Oluşumu
Kalın bağırsak kanseri oluşumunda temel görüş;
Kanser oluşumunda rol oynayan (oncogene) genlerde, kanser oluşumunun engellenmesinde rol oynayan genlerde (pre oncogene) ve DNA onarımından sorumlu genlerde (Mismatch repair gen) çevresel veya genetik etkilerle oluşan anormalliklere bağlı gelişebildiği belirtilmektedir.
Kalın bağırsak kanserlerinin %70’i sporadikdir.Yani çevresel etkilerle ortaya çıkar.
Görülme Sıklığı
Kalın bağırsak kanserli hastaların yaklaşık %70’i 65 yaşın üzerindedir. 45 yaşın altında seyrek olarak görülür ( 2 :1000 / yılda).
Dünyada yaklaşık yılda 1.235.108 kalın bağırsak kanseri tanısı konulur ve yılda 609.051 kişi ölür. Dünyada genel olarak erkeklerde en sık 3.,kadınlarda göğüs kanserinden sonra en sık 2. Kanserdir.
Avrupada ise her iki cinsiyette en sık 3. kanserdir.Avrupada yılda 432.414 kalın bağırsak kanserli hasta saptanır ve yılda 212.219 kişinin ölümüne neden olur.
Kalın bağırsak kanseri görülme sıklığı endüstirileşme ve şehirleşme ile artış gösterir. Batı ve kuzey avrupada, güney ve doğu avrupaya göre görülme sıklığı hafif daha yüksektir.
Kalın bağırsak kanserinin düşük oranda görüldüğü yerlerden, yüksek oranda görüldüğü yerlere göç edenlerde ilk jenerasyondan itibaren kalın bağırsak kanseri görülme sıklığı artış gösterir.Bu durum da çevresel etkilerin ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır.
Kalın Bağırsak Kanserinde Bilinen Risk Faktörleri
· Yaş temel risk faktörüdür. 50 yaşından itibaren ve yaş ilerledikçe kalın bağırsak kanserinin görülme sıklığı artar
· Sedanter (Hareketsiz) yaşam
· Meyve ,sebze ,lifli gıdalardan fakir beslenme
· Kırmızı etten zengin beslenme
· Sature (Doymuş- Katı yağlar) yağ kullanımı
· Alkol kullanımı
· Tütün kullanımı
· Kilo fazlalığı
· Kömürle doğrudan temas ederek pişen gıdaların tüketilmesi
· İltihabi barsak hastalığı
· Barsakda kanser öncüsü poliplerin bulunması
· Ailde kalın bağırsak kanseri bulunması
· Ailesel polipozis öyküsü
· Daha önce başka kanserlerin varlığı
Belirti ve Bulgular
Kalın bağırsak kanserleri bağırsakda ortaya çıktığı bölgeye göre belirtileri ve belirtilerin ortaya çıkış süresi değişiklik gösterebilir.Bağırsağın sağ tarafında bulunan kanserler daha ileri dönemlere kadar belirti vermeyebilir.Makat bölgesine yakın veya bağırsağın sol tarafına yerleşen kanserleri daha erken belirti verebilir.Bu bağlamda;
· Karında huzursuzluk
· Karın ağrısı
· Dışkılama alışkanlığında değişiklik
· Kilo kaybı
· Halsizlik,yorgunluk
· Kanama
· Bağırsak tıkanması
· Bağırsak delinmesi
· Demir eksikliği anemisi (Kansızlık)
Belirtileri ile ortaya çıkabilir.
Tanı
· CEA (Karsinoembriyojenik Antijen);Hassasiyetinin düşük olması nedeniyle herhangi belirtisi olmayan hastalarda tanı değeri düşükdür. Ameliyat sonrası takiplerde faydalı olabilir.Erken evre kalın bağırsak kanserlerinde hassasiyeti %36, ileri evrelerde %74 ve %83’dür.
· Kolonoskopi; >6mm lezyonlarda %98’lik hassasiyet ile kalın bağırsak kanserlerinin tanısında altın standarttır. Kolonoskopide majör komplikasyonlar %3-16’dır.
· Baryumlu çift kontras kolon grafisi; sıklıkla endoskopik tekniklerin tamamlayıcısı olarak uygulanır.
· CT Kolonografi; kolonoskopiye benzer hazırlığı gerektirir. >10mm üzerinde poliplerde hassasiyeti %82, < 5mm poliplerde hassasiyeti ise %56’dır.
Kalın Bağırsak Kanserlerinde Önleyici Tedbirler
a) Temel Önlem (Risk Faktörlerine Bağlı Tedbirler)
o Fizik eksersiz
o Taze sebze, meyve , kalsiyum, lif , omega 3 ,folat, B vitamini de içeren dengeli beslenmeye dikkat etmeli
o Aşırı kırmızı et tüketiminden sakınmalı
o Doğrudan kömürle temas ile pişirilen etle beslenmeden imtina edilmeli
o Doymuş yağların tüketiminden uzak durulmalı
o Tütün mamullerinin kullanılmasından uzak durulmalı
o Alkolden uzak durulmalıdır
b) İkincil Tedbir (Tarama)
Temel hedef hastalığı veya öncü lezyonlarını erken evrede tesbit etmektir. Başlangıç evresinde tanı konulanlarda 5 yıllık yaşam süresi %75-90’dır.Oysa ileri evre tanı konulanlarda 5 yıllık yaşam süresi <%15 ‘dir.Erken evre kanserlerde şikayet olmaması , şikayetlerinin çoğunun da tipik olmaması nedeniyle tarama programı ile tanı koyma çabası gerekmektedir.
Kalın bağırsak kanserlerinin erken tanısı amacıyla taramada hedef kişiler orta risk gurubu olarak belirlenen 50 yaşdır. Bu amaçla 50 yaşından itibaren başlanmak üzere , belirgin şikayeti olmayan, daha önce kendisinin veya ailesinde kanser,polip öyküsü olmayanlarda 50 yaş - 75 yaşlar arasında kalın bağırsak kanserlerinin erken tanısı amacıyla ;
· Yıllık olarak Dışkıda Gizli Kan araştırılması, gizli kan saptananlarda kolonoskopi yapılması
· 5 Yılda bir rektosigmoidoskopi (Barsağın 40- 50cm’lik kısmının gözlenmesi ) yapılması
· 10 yılda bir Kolonoskopi yapılması uygulanan yöntemlerdir.
· Amerikada 5 yılda bir CT Kolonografi ‘de uygulanan tarama yöntemlerindendir.
Bu tarama programları içinde son yıllarda arada herhangi şikayeti olmadığı sürece 10 yılda bir kolonoskopi yapma eğilimi daha ön plandadır.
| 
