|
Klinik,endoskopik ve patolojik yöntemlerle tanısı konulan, nedeni bilinen bir etken sonucu olmayan(nedeni ortaya konulamayan) sindirim sisteminin süregen iltihabi hastalığıdır.
Görülme Sıklığı
Ülseratif kolit'in bir toplumda yıllık gözlenme oranı 2-10/100.000
toplumda mevcut hastalığın bulunma oranı 35-100/100.000 olup,crohn hastalığında da sırasıyla 1-6/100.000 ve 1-100/100.000'dir.Coğrafi bölgelere göre farklılıklar gösterir. Her iki hastalığın en sık görüldüğü başlangıç yaş gurubu 15-25 yaşlar arasıdır.İkinci sıklıkta gözlenen yaş gurubu ise 55-65 yaşlar arasındadır.Her iki cinste eşit sıklıkta görülmekle birlikte crohn hastalığının kadınlarda ,ülseratif kolitin erkeklerde daha sık görüldüğü de belirtilmektedir.
Muhtemel Nedenler
- Kalıtımsal;hastaların yaklaşık %15'inde birinci derece akrabalarında benzer hastalık öyküsü olduğu belirtilmektedir.Bu görülme oranı Crohn hastalarında daha yüksektir.
- Vucudun savunma sistemini tetikleyen ajanlar
- Mikroplar(virus,bakteri);ancak belirgin deliller ortaya konulamamıştır.
- Alınan gıdalardaki bazı maddelere karşı iltihabi olayların tetiklenebileceği
- Sindirim sistemi hücreleri üzerinde bulunan bir maddeye karşı vucudun savunma sisteminin harekete geçerek kendi dokusunu tahrip edebileceği hususları ileri sürülmektedir
Ülseratif Kolit
Şikayetler
- İshal,sıklıkla kanlıdır
- Karın ağrısı,ateş
- Kilo kaybı
- Halsizlik,yorgunluk
- Ani tuvalet ihtiyacı,ıkınma
- Bazı hastalarda kabızlık
- Çocuklarda gelişme geriliği
Ülseratif kolit hastalığı,bulgular,fizik muayene ve labaratuvar değerlerine göre hafif ,orta,şiddetli olarak sınıflanır.Başlangıç atağında hastaların %20'sinde tüm kalın barsağın tutulumu görülebilirken,%75'inde kalın barsağın alt kısa bir bölümünde görülür.Başlangıç atağında hastaların %10'undan daha azında eklem ağrısı ve iltihabı görülebilir.Hastaların %90'ından fazlası ilk ataktan sonra şikayetlerin düzeldiği safhaya geçer. Kolonoskopi tanı için gereklidir. Ülseratif kolit çoğunlukla uzun iyilik dönemleri ve araya giren ataklar ile seyreder.Genç hastalarda, yaşlılara göre şikayetlerin olmadığı sessiz dönem daha uzundur.
Atağın daha sonra tekrarlamasındaki muhtemel nedenler
- Uzun süreli tedaviye hastaların uymaması
- Romarizmal tür ağrı kesicilerin kullanılması
- Ü.Kolit dışı nedenlerle antibiyotik kullanımı
- Araya giren kalın barsak enfeksiyonları
- Sigara içenlerde sigaranın kesilmesidir
Crohn Hastalığı
Ülseratif kolite göre daha kompleks ve zor klinik durumdur. Hastalığın barsaklardaki yerleşimine göre 3 temel görünümü vardır.
- İnce barsağın son kısmı ve kalın barsağın başlangıcını tutan ( %40)
- İnce barsağın tutan(%30)
- Kalın barsağı tutan(%25)
- Daha az sıklıkta ağız,mide,oniki parmak barsağı,yemek borusunu da tutabilir
Bulgular
- İshal,karın ağrısı,; Crohn hastalığının başlangıcı çok belirgin olmayıp aylar yıllar sürecinde müphem karın ağrısı,aralıklı ishal şikayetleri ile seyredebilir.Crohn hastalarının hemen tamamına yakınında ishal görülmekle birlikte,ishalin özelliği hastalığın tutulduğu yere göre değişir.Ağrı kramp tarzında olup karnın sağ alt kısmına lokalize olup,genellikle yemeklerden sonra görülür.Birlikte bulantı,kusma da olabilir.
- Kilo kaybı
- Ateş,titreme
- Halsizlik,yorgunluk
- Barsakda daralma ile birlikte barsak tıkanması olabilir
- Komşu organlara,karna,makat çevresine,vajene fistüller (kanalcıklar) olabilir
- Solukluk
- Agızda aftlar
Ü.Kolit ve Crohn Hastalığında Sindirim Sistemi Dışı Bulgular
- Eklem iltihapları,ağrısı
- Omur iltihabı(Ankilozan spondilit)
- Kemik erimesi
- Safra kese ve böbrek taşları
- Cilt lezyonları
- Göz bulguları
- Damarlarda pıhtılaşma
- Karaciğer rahatsızlıkları
İltihabi Barsak Hastalığı tanısında Kolonoskopi(gerekirse Gastroskopi) öncelikli tanı yöntemidir.Endoskopi ile tanı konulan hastaların %20'sinde film ile tanı konulamayabilir.
Ülseratif Kolit ve Crohn hastalığında normal kişilere göre kanser gelişme ihtimalinin yüksek olduğu düşünüldüğünden ü.kolit hastalarında (Tüm kalın barsağı tutan hastalığı olanlarda 8-10 yıl sonra, daha kısa segmenti tutanlarda 13 yıl sonra 1-2 yılda bir),Crohn kolit hastalarında kolonoskopik takip önerilmektedir.
Tedavi
- Beslenme ;Özellikle Crohn hastalığında beslenme bozukluğu önemli problemdir.Tanı esnasında Crohn hastalarının çoğunda kilo kaybı vardır.Crohn hastalığında beslenme yetersizliğine neden olan 5 faktör vardır.
- İştah azalması
- Ateş ve iltihap nedeniyle vucut dokularının yıkıman bağlı artan kalori ihtiyacı
- İltihaba veya operasyona bağlı besin emiliminin bozulması
- Protein ve elektrolitlerin barsağa kaçması
- İlaç tedavisi
Yeterli miktarda,iyi dengeli besin alınmalıdır.Özellikle darlığı bulunan hastalarda lifli gıdalardan uzak durulmalıdır.Vitamin,mineral eksikliği buluınanlarda destek tedavisi verilebilir. Vitamin mineral eksikliğinin klinik,labaratuvar bulgusu olmayan ince barsak tutulumlu Crohn hastalarında multivitamin desteği uygun olabilir.Safra tuzlarının emilim bozukluğuna bağlı ishal için kolestramin,safra havuzunun azalmasıyla da bozulan yağ emilimine bağlı ishal için diyette yağın kısıtlanması uygun olur.
- Destek Tedavisi;ishal,ağrı,kansızlık yönünden tedavi planlanabilir
- Tıbbi Tedavi
- Sülfasalazin,5 Amino Salisilik Asit preparatları
- Kortikosteroitler (Tablet,iğne,lavman)
- İmmun sistem düzenleyici tedavi
- Antibiyotikler
- İnfliximab tedavileri hastalığın şiddet ,tedaviye cevabına göre hareket edilerek planlanır.
- Cerrahi Tedavi;tüm tedavilere cevapsız vakalarda son çare olarak düşünülebilir.
Klasik tedavi yöntemleri arasında sayılmamakla birlikte yapılan bazı çalışmalarda(kliniğimizde de bu yönde yapılmış çalışmada) tıbbi tedavilere cevapsız şiddetli vakalarda cerrahi öncesi Hiper Barik Oksijen tedavisinin faydalı olabileceği düşünülebilir.Ancak klasik tedavi yöntemleri arasında onaylanmamıştır.
Textbook of Gastroenterology;Tadaka Yamada
Kolonoskopi nedir ve kimlere yapılmaldırı konusuna www.leventdemirturk.net sitesinden ulaşabilirsiniz
Kopya edilemez
|
.jpg)
